భారత ఆర్థిక వ్యవస్థకు వ్యవసాయ రంగం వెన్నెముక వంటిది, ఇప్పటికీ దేశ జనాభాలో సగానికి పైగా ప్రజలకు ఉపాధి, ఆదాయ వనరులను అందిస్తోంది. స్వాతంత్ర్యం వచ్చినప్పటి నుంచి, హరిత విప్లవం, శ్వేత విప్లవం వంటి విప్లవాత్మక విధానాల ద్వారా ఆహార భద్రతలో స్వయం సమృద్ధి సాధించబడింది. అయితే, నేటికీ ఈ రంగం అనేక సవాళ్లను ఎదుర్కొంటోంది, పూర్తి సామర్థ్యాన్ని చేరుకోవాలంటే సమూలమైన సంస్కరణలు, ప్రభుత్వ జోక్యం అవసరం. ప్రస్తుత వ్యవసాయ విధానం ఉత్పత్తిని పెంచడం, ఉత్పాదకతను మెరుగుపరచడం, రైతుల జీవనోపాధిని పెంపొందించడంపై దృష్టి పెట్టింది. అయితే, ఈ విధానాలు ఆశించిన ఫలితాలను పూర్తిస్థాయిలో అందించలేకపోతున్నాయి. కారణాలు అనేకం. అభివృద్ధి చెందిన దేశాలతో పోలిస్తే భారతదేశంలో హెక్టారుకు సగటు దిగుబడి చాలా తక్కువగా ఉంది. చాలా మంది రైతులు 2 హెక్టార్ల కంటే తక్కువ భూమిని కలిగి ఉండటం వలన ఆధునిక యంత్రాలను ఉపయోగించడం, తగినంత ఆదాయాన్ని పొందడం కష్టమవుతుంది. నీటిపారుదల సౌకర్యాలు, కోల్డ్ స్టోరేజీలు, రవాణా మౌలిక సదుపాయాలు సరిపోవు, దీనివల్ల పంట నష్టాలు, మార్కెటింగ్ సమస్యలు తలెత్తుతున్నాయి. రుతుపవనాలపై అధిక ఆధారపడటం, ప్రకృతి వైపరీత్యాలు పంట వైఫల్యాలకు దారితీస్తున్నాయి. రైతులు తమ ఉత్పత్తులకు సరైన ధరలను పొందడంలో ఇబ్బందులు పడుతున్నారు, మధ్యవర్తుల పాత్ర అధికంగా ఉంది. వ్యవసాయ రంగంలో స్థిరమైన వృద్ధిని, రైతుల ఆదాయాన్ని పెంచడానికి ప్రభుత్వాలు తక్షణమే దృష్టి సారించాల్సిన కొన్ని కీలక సంస్కరణలు, నిర్ణయాలు అవసరం. ప్రధాన మంత్రి కృషి యోజన వంటి పథకాలను మరింత సమర్థవంతంగా అమలు చేస్తూ, నీటిపారుదల ప్రాజెక్టులలో భారీ పెట్టుబడులు పెట్టాలి. ప్రతి పొలానికి నీరు అందుబాటులో ఉండేలా చర్యలు తీసుకోవాలి. చిన్న, చిన్న భూ కమతాలను ఏకీకృతం చేయడానికి లేదా సహకార వ్యవసాయాన్ని ప్రోత్సహించడానికి విధానాలను రూపొందించాలి, ఇది యాంత్రీకరణ, వనరుల సమర్థవంతమైన నిర్వహణకు సహాయపడుతుంది. కృత్రిమ మేధస్సు, డ్రోన్లు, ఐవోటీ వంటి అధునాతన సాంకేతిక పరిజ్ఞానాలను వ్యవసాయంలో విరివిగా ఉపయోగించేలా ప్రోత్సహించాలి. పంట ఆరోగ్యం, నేల నాణ్యత, వాతావరణ అంచనాలపై రైతులకు సలహాలు ఇవ్వడానికి ఈ-ప్లాట్‌ఫారమ్‌లను అభివృద్ధి చేయాలి. పంట కోత అనంతర నష్టాలను తగ్గించడానికి కోల్డ్ స్టోరేజీలు, గిడ్డంగులు, ప్రాసెసింగ్ యూనిట్లను పెద్ద ఎత్తున ఏర్పాటు చేయాలి. వ్యవసాయ ఉత్పత్తులను నేరుగా మార్కెట్లకు తరలించడానికి రవాణా వ్యవస్థను మెరుగుపరచాలి. వరి, గోధుమ వంటి సాంప్రదాయ పంటలపై ఆధారపడటాన్ని తగ్గించి, అధిక విలువ కలిగిన పండ్లు, కూరగాయలు, నూనెగింజలు, పప్పుధాన్యాల సాగును ప్రోత్సహించాలి. పరంపరగత్ కృషి వికాస్ యోజన వంటి పథకాల ద్వారా సేంద్రీయ, పర్యావరణ అనుకూల సాగు విధానాలను ప్రోత్సహించాలి. రైతులకు తక్కువ వడ్డీ రేటుతో సులభంగా రుణాలు అందుబాటులో ఉండేలా చూడాలి. ప్రధాన మంత్రి ఫసల్ బీమా యోజన వంటి పంటల బీమా పథకాలు పారదర్శకంగా, సకాలంలో నష్టపరిహారం అందించేలా సంస్కరణలు చేపట్టాలి. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ వ్యవస్థలో సంస్కరణలు తీసుకురావాలి. రైతులు తమ ఉత్పత్తులను దేశంలోని ఏ మార్కెట్లోనైనా అమ్ముకునే స్వేచ్ఛ, సౌకర్యం కల్పించాలి. వ్యవసాయ పరిశోధన, అభివృద్ధిలో పెట్టుబడులను పెంచాలి. వాతావరణ మార్పులను తట్టుకోగల అధిక దిగుబడినిచ్చే విత్తనాలను అభివృద్ధి చేయాలి. చివరగా, భారతదేశ వ్యవసాయ రంగ సవాళ్లను అధిగమించడానికి సమగ్రమైన, సమీకృత విధానం అవసరం. అన్ని అనుబంధ రంగాలను ఒకే గొడుగు కిందకు తీసుకురావాలి. ప్రభుత్వాలు చిత్తశుద్ధితో ఈ సంస్కరణలను అమలు చేస్తే, వ్యవసాయం కేవలం జీవనోపాధి మార్గంగా కాకుండా, దేశ ఆర్థిక వృద్ధికి కీలక చోదక శక్తిగా మారుతుంది.

- గంగాధర్